روابط اسلام آباد-واشنگتن از تعادل خارج شده و اوضاع روابط سیاسی
دوجانبه نگران کننده است.
"رضا ربانی" عصر روز چهارشنبه مورخ 23/02/1395 هنگامی
که سرتاج عزیز مشاور نخست وزیر پاکستان در امور خارجی برای ارائه توضیحاتی درباره
تنش های اخیر در روابط این کشور با آمریکا به مجلس سنا رفته بود، به صراحت نگرانی
خود را از نوع روابط دو کشور اعلام کرد. وی گفت: به نظر می رسد در روابط دوجانبه
اسلام آباد-واشنگتن، بیشتر به منافع ملی و منافع امنیتی آمریکا توجه شده و منافع
ملی و امنیتی پاکستان در این روابط مغفول مانده است. او تصریح کرد: به عنوان یک عضو
پارلمان پاکستان به کنگره آمریکا و اعضای آن احترام می‌گذارد اما بطور جدی نگران
روابط دوجانبه سیاسی و تمایل آمریکا برای ایجاد روابط نزدیک با هند است. وی افزود:
واشنگتن توافقنامه هسته‌ای با هند امضا کرده ولی چنین کاری با پاکستان انجام نداده
است و آمریکا به دلیل نگرانی هند از فروش جنگنده به پاکستان، فروش اف-16 به این
کشور را به حالت تعلیق درآورد. سناتور ربانی در ادامه افزود: آمریکا به دادگاه و
قوانین پاکستان احترام نمی‌گذارد و مثال آن نیز در پرونده‌های "ریموند دیوس" و
"شکیل آفریدی" به وضوح دیده می‌شود. او گفت: آمریکا روی خطاهای آشکار نیروهای خود
در سایر کشورها سرپوش می‌گذارد که نمونه بارز آن محاکمه نشدن کسانی است که به
بمباران علیه مردم بی‌گناه افغانستان ادامه می‌دهند که سبب کشته شدن تعداد زیادی از
کودکان، زنان و افراد غیر مسلح در بیمارستان شده است.
"سرتاج عزیز" نیز در این
جلسه نگرانی ها و ملاحظات رئیس مجلس سنا را صحیح و مورد تأکید قرار داد و گفت:
روابط میان کشورش و آمریکا به ویژه طی سه ماه گذشته تحت استرس و تنش بوده و انصراف
واشنگتن از تامین بخش قابل توجهی از هزینه فروش هشت فروند جنگنده اف -16 به پاکستان
هم این تنش را تشدید کرده است. وی افزود: این روابط از سال 2011 به دلائل مختلف از
جمله عملیات کشتن بن لادن در شهر ابیتاباد، پرونده ریموند دیویس برخی مسایل مهم
دیگر، رو به تنش و سردی رفت و در سال 2013، این روابط دوباره تا حدودی زیادی ترمیم
شد. اما در طول یکسال گذشته و به ویژه در سه ماه اخیر شاهد سیر نزولی روابط دو کشور
بودهایم که نقطه عطف آن، انصراف آمریکا از ارائه کمک مالی خود به پاکستان در
قرارداد خرید جنگنده های اف-16 بود. سرتاج عزیز با بیان اینکه مذاکرات با طرف
آمریکایی ادامه دارد، گفت: دولت واشنگتن از نیازهای ما و کارآمدی این جنگنده‌ها در
جنگ با تروریست‌ها آگاهی دارد. این مساله مجددا با مقام‌های مرتبط در جریان بیست و
چهارمین نشست گروه رایزنی دفاعی آمریکا – پاکستان که از سی مه تا سوم ژوئن (10 الی
14 خردادماه 1395) در واشنگتن برگزار می‌شود، مورد گفت‌وگو قرار می‌گیرد.
سرتاج
عزیز با اشاره به فعالیت های لابی های هندی در آمریکا علیه پاکستان گفت: برخی
نگرانیهای مطرح شده در موضوع امنیت هسته ای پاکستان، عدم مبارزه پاکستان با شبکه
حقانی و.... توسط رسانه ها و اتاق های فکر وابسته به دشمنان ما منتشر می شود. وی
تأکید کرد: پاکستان هیچ تفاوتی بین گروه های تروریستی قائل نمی شود و لابی های هندی
بسیار فعالانه خصوصاً پس از حادثه "پتان کوت" در حال ریختن بنزین بر روی آتش
هستند.
مشاور امور بین‌الملل نخست وزیر پاکستان تصریح کرد: به احتمال زیاد کمک
مالی واشنگتن به اسلام‌آباد به دلیل ملاحظات آمریکا در مورد برنامه هسته‌ای پاکستان
متوقف شده است اما اسلام آباد پاسخ قاطع در این خصوص را چندی قبل به آمریکا داده
است. وی همچنین گفت: پاکستان خواسته دولت و کنگره آمریکا مبنی بر آزادی "شکیل
آفریدی" را رد کرده است.
"طاهر حسین مشهدی"، "محسن لغاری" و "عثمان کاکر" دیگر
اعضای کمیسیون های امور دفاع و سیاست خارجی مجلس سنای پاکستان نیز با انتقاد شدید
از رفتار آمریکا و مانع تراشی در مسیر اجرای قرارداد فروش جنگنده های اف-16 به
پاکستان گفتند: دولت پاکستان باید از این رفتار بیاموزد که آمریکا دوست قابل
اعتمادی نیست و پسرفت قابل توجه در روند مناسبات پاکستان و آمریکا اتفاق افتاده
است. لابی های هندی توانستند یک شکست دیپلماتیک بر پاکستان تحمیل کنند و به علت عدم
داشتن وزیر امور خارجه در کابینه دولت، به نظر می رسد وزارت امور خارجه یک نهاد
کاملاً غیرکاربردی است و هیچ نقشی در تدوین سیاست های خارجی کشور ندارد.
در همین
حال روز جمعه مورخ 24/02/1395 یک روز پس از اظهارات سرتاج عزیز، "جان کربی" سخنگوی
وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد: روابط دو کشور در زمان های مختلف دچار پیچیدگی
شده است اما واشنگتن خواستار تیرگی روابط با پاکستان نیست و متعهد به روابط مهم و
حیاتی خود با اسلام‌آباد می باشد چراکه پاکستان و افغانستان با معضل شبکه‌های
تروریستی روبرو هستند و منافع مشترک سه کشور را در منطقه تهدید می کند. وی افزود:
تروریست‌ها در حال حاضر در پناهگاه‌های مخفی در پاکستان و افغانستان حضور دارند و
باید علیه آنها اقدام جدی شود. کربی اظهار داشت: آمریکا خواستار بهبود روابط
افغانستان و پاکستان است تا مذاکرات صلح دولت کابل و طالبان افغان نتیجه دهد.
"الیزابیت ترودو" دیگر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز در این خصوص گفته
است: دولت اوباما می‌خواهد تا پاکستان عملیاتی علیه شبکه حقانی انجام دهد. وی
افزود: نمایندگان کنگره بدون عملیات جدی پاکستان علیه شبکه حقانی برای کمک مالی
نظامی به این کشور آمادگی ندارند و دولت اوباما نیز باید تصمیم‌های کنگره را عملی
کند. او اظهار داشت: آمریکا موضع خود در رابطه با شبکه حقانی به پاکستان ارائه کرده
است و پاکستان نیز می‌داند که چه باید انجام دهد.
ملاحظات: مهمترین اختلافات
آمریکا و پاکستان
- نقض حقوق بشر از سوی آمریکا در پاکستان: حملات مرگبار
هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا به مناطق قبایلی پاکستان به بهانه هدف قرار دادن
تروریست ها همواره یکی از موارد اختلاف و تنش میان دو کشور بوده است. هفته گذشته
"عمران خان" رهبر حزب تحریک انصاف پاکستان حملات پهپادهای آمریکا به خاک پاکستان طی
بیش از 10 سال گذشته را به شدت مورد انتقاد قرار داد و آن را نقض صریح حقوق بشر
دانست. مقامات پاکستان بارها این حملات را محکوم کرده اند اما آمریکایی ها هرگز
توجهی به اعتراض های رسمی پاکستان نداشته اند. کارشناسان پاکستانی معتقدند بیش از
80 درصد کسانی که در حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در خاک پاکستان کشته شده
اند، از افراد بی گناه و ساکنان مناطق قبایلی هستند.
- سوءظن آمریکا به مبارزات
ضدتروریستی پاکستان: نقطه تاریک دیگر در روابط واشنگتن و اسلام آباد، ابراز تردید
پی در پی مقامات مختلف آمریکا در خصوص اقدامات و مبارزات ضد تروریستی پاکستان است.
آمریکا مدعی است که پاکستان علیه برخی گروه های تروریستی نظیر لشگر طیبه و شبکه
حقانی آنگونه که باید اقدام نمی کند و در اقدامات ضد تروریستی خود، بین تروریست ها
تبعیض قائل می شود. اینگونه ابراز تردیدها بارها از سوی مقامات پاکستان رد شده
است.
- ابراز تردید درباره مسمومیت نماینده سازمان سیا در پاکستان: در راستای
شدت گرفتن تنش میان آمریکا و پاکستان، روزنامه آمریکایی "واشنگتن پست"حدود یک هفته
پیش در گزارشی، به ماجرای بیماری مشکوک به مسمومیت نماینده سازمان سیا در پاکستان
در سال 2011 (دو ماه بعد از عملیات کشتن اسامه بن لادن) اشاره کرده و احتمال دست
داشتن دستگاه اطلاعات پاکستان در ماجرا را مطرح کرده است. ((اگر مشکوک شدن آمریکا
به دستگاه اطلاعات پاکستان درخصوص بیماری مرموز نماینده سازمان سیا بی اساس باشد،
مطرح شدن چنین موضوع هایی حکایت از آن دارد که اوضاع روابط آمریکا و پاکستان، رو به
وخامت گرائیده است.))
- نگرانی آمریکا از افزایش تسلیحات هسته ای پاکستان:
دارایی های پاکستان در زمینه تسلیحات هسته ای و افزایش روزافزون آن طبق گزارش
موسسات تحقیقاتی بین المللی، به یکی دیگر از موضوع های تنش میان آمریکا و پاکستان
تبدیل شده و آمریکا به دنبال راهی است تا توان تسلیحات هسته ای پاکستان را کاهش
دهد؛ اقدامی که بسیاری از مقام های پاکستان بارها در برابر آن موضع شدید اتخاذ کرده
اند.
- نزدیک تر شدن روابط آمریکا و هند: پاکستان از نزدیک تر شدن روابط دوستانه
واشنگتن و دهلی نو به ویژه در یک سال اخیر، نگران است. اسلام آباد معتقد است که
واشنگتن درحال انجام تغییراتی در مناسبات خود با کشورهای جنوب آسیا است و میل
بیشتری به تقویت روابط راهبردی خود با هند دارد و پاکستان را در اولویت های بعدی
قرار داده است. همچنین حمایت واشنگتن از عضویت دهلی نو در گروه کشورهای تأمین کننده
هسته ای و امضاء قرارداد همکاری های غیرنظامی هسته ای با این کشور، سبب نارضایتی
شدید پاکستان از آمریکا شده است.
- عدم کمک مالی آمریکا در فروش جنگنده های
اف-16 به پاکستان: حدود سه هفته پیش و پس از مخالفت کنگره آمریکا با اعطای کمک مالی
430 میلیون دلاری به پاکستان به عنوان بخشی از قرارداد 700 میلیون دلاری خرید هشت
فروند جنگنده از آمریکا، به رغم توافق قبلی با اسلام آباد، وزارت امور خارجه این
کشور اعلام کرد که پاکستان باید تمام مبلغ قرارداد را خودش بپردازد.
- حمله
آمریکا به مخفیگاه اسامه بن لادن و پرونده شکیل آفریدی: شکیل آفریدی، پزشک پاکستانی
است که به سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در یافتن مخفیگاه اسامه بن لادن،
رهبر سابق القاعده کمک کرد و اکنون در پاکستان زندانی است. اسلام‌آباد معتقد است که
آزادی کردن آفریدی که به خیانت متهم است، مساله‌ای است که باید در دادگاه‌های
پاکستان روشن شود. سیا از برنامه واکسیناسیون جعلی برای جمع‌آوری دی‌ان‌ای بن لادن
که در منطقه ابیتاباد پاکستان سکونت داشت استفاده کرد و نهایتا در دوم مه 2011 در
جریان عملیات نیروهای فوق ویژه آمریکایی کشته شد.