به گفته مقامات افغانستان و امریکا؛ نقش سراجالدین حقانی رهبر شبکه حقانی، به شکل فزاینده ای در تصمیم گیری های اصلی طالبان افزایش یافته است. شبکه حقانی شیوه خاصی از حملات تروریستی شهری را تعریف نموده و یک شبکه پیچیده بین المللی را برای جمع آوری پول ایجاد کرده است. شبکه حقانی ماه گذشته، حمله انتحاری گسترده ای را در شهر کابل انجام داد(انفجار کامیون مملو از مواد منفجره) که منجر به کشته شدن 64 نفر و زخمی شدن صدها تن دیگر شد. در حال حاضر، با توجه به اینکه امیدها برای آغاز مذاکرات صلح در حال محو شدن هستند، نقش رو به افزایش این شبکه در رهبری گروه طالبان، نگرانیها در رابطه با اینکه فصلی به مراتب خونینتر از جنگهای گذشته در پیشِ رو قرار دارد را بالا برده است. از سوی دیگر، این تغییر منجر به گسترش تنشها با ارتش پاکستان خواهد شد. مقامات امریکایی و افغان، دولت پاکستان را متهم میکنند که شبکه حقانی را به عنوان یک گروه نیابتی در آن کشور پناه داده است. هر چند شبکه حقانی در گذشته نیز به شکل صوری شاخهای از طالبان به شمار میآمد، اما تا حد زیادی مستقل بود. اکنون روشن شده که انتخاب سراجالدین حقانی رهبر این شبکه به عنوان معاون رهبر گروه طالبان (در زمان جنجال ها بر سر انتخاب جانشین ملاعمر) به مراتب بیشتر از یک حرکت نمادین بوده است. ژنرال چارلز اچ کلیولند سخنگوی ارشد نیروهای امریکا و ناتو در افغانستان می گوید: نقش سراجالدین در اداره عملیاتهای نظامی طالبان در حال افزایش است و به باور ما احتمال زیادی وجود دارد که او در انتخاب والیان(استانداران) دولت خودخوانده نیز دخیل باشد. مقامات امنیتی ارشد افغانستان نیز میگویند که سراج الدین حقانی، نسبت به ملا اختر محمد منصور رهبر طالبان، توانایی و تخصص نظامی کاربردیتر و مرگبارتری داشته است. در واقع ملا اختر منصور در این مدت مشغول سرکوب مخالفتها علیه رهبری خود بوده است و گفته میشود که پس از سوء قصدی که در کویته پاکستان بر علیه او صورت گرفت، رفت و آمدها و دسترسیها را محدودتر کرده است. در چنین شرایطی، حقانی قدم پیش گذاشته و به گفته مقامات ارشد امنیتی افغانستان؛ حتی جلساتی را نیز با شورای رهبری طالبان داشته است.
یک فرمانده برجسته طالبان در جنوب افغانستان (به شرط ناشناس ماندن) اظهار داشته است : حقانی علاوه بر پایگاه اصلی خود در جنوبشرق افغانستان، در تماس دائمی با فرماندهان طالبان مستقر در جنوب و شمال نیز بوده است.
به گفته وی؛ فرماندهان حوزه های طالبان باید برای هرگونه افزایش نیرو یا تغییر در برنامه ها، با سراج الدین حقانی تماس بگیرند. مولوی سردار زدران فرمانده سابق شبکه حقانی در شرق افغانستان نیز گفته است که حقانی نقش محوری در انتصاب فرماندهان طالبان دارد. در واقع هیچ کس بدون مشورت با او منصوب نمیشود. از این رو به نظر می رسد نفوذ سراجالدین حقانی در صفوف طالبان در حال افزایش باشد.
ذبیحا... مجاهد سخنگوی طالبان ضمن تایید نقش برجسته حقانی می گوید: این امر به دلیل شجاعت او بوده است، ما میتوانیم بگوییم که نه تنها نقش نظامی او، بلکه تمام اختیارات وی نیز گسترش یافته است.
در عین حال که طالبان به شکل روزافزون در قالب یک شبکه مافیایی که به شدت به قاچاق مواد مخدر وابسته است، وارد می شوند، سازمان ملل اعلام نموده که رهبران شبکه حقانی شبکه ثابتی را برای جمع آوری پول(به عنوان یک منبع حیاتی دیگر)در اختیار گروه طالبان قرار داده است. این شبکه به همراه نیروی انسانی طالبان و اراضی تحت کنترل آنها، جریان نقدی متنوع تری را برای شورشیان تضمین میکند. به گفته تحلیلگران، طی ۳۰ سال گذشته، شبکه حقانی جریان پیچیدهای را برای تأمین مالی خود بوجود آورده است. آنها علاوه بر اخاذی و باج گیری، از طریق شرکت های وابسته به این گروه، در فعالیت های تجاری متنوع در کشورهای مختلف، سرمایه گذاری کرده اند.
از این رو یکپارچه شدن شبکه حقانی با رهبری طالبان، دشواریهایی را نیز برای دولت اوباما ایجاد کرد و تنشها میان پاکستان و افغانستان را هم افزایش داد. وزارت خارجه امریکا در سال ۲۰۱۲، رسماً شبکه حقانی را در لیست گروههای تروریستی اضافه کرد و جایزه ۵ میلیون دلاری را برای یافتن سراجالدین حقانی تعیین نمود. اما در حال حاضر گروه طالبان افغانستان به عنوان یک گروه، خارج از این لیست تروریستی می باشند. دلیل این امر تاحدی برای آرام نمودن چشمانداز برای شروع مذاکرات صلح میان آنها و دولت افغانستان بوده است، فرایندی که مقامات امریکایی نقش مرکزی در آن ایفا می کنند. با ادغام کلی شبکه حقانی با رهبری طالبان در طی بیش از یک سال گذشته، مقامات امریکایی در حقیقت ناتوان از انکار این ادعا بودهاند که آنها در تلاش برای میانجیگری مذاکرات با تروریستها هستند.
به نظر میآید که شبکه حقانی که منشاء آن به دهه ۱۹۸۰ و جنگ های چریکی علیه شوروی باز میگردد و در آن زمان توسط سازمان اطلاعات امریکا (CIA) حمایت میشد، رابطه نزدیکی هم با سرویس اطلاعاتی ارتش پاکستان داشته باشد. تعدادی از مقامات ارشد افغانستان بر این باورند که در حقیقت پاکستان نقش محوری در وارد کردن شبکه حقانی به جلسات شورای رهبری طالبان داشته است که سال گذشته در پاکستان برگزار می شد.
ایالات متحده تاکنون میلیاردها دلار به پاکستان کمک کرده است. مقامات امریکایی دولت پاکستان را برای آوردن طالبان بر سر میز مذاکره و کاهش حملات شورشیان در افغانستان، تحت فشار قرار دادند، اما در عین حال رهبران ارشد این گروه، هنوز در پاکستان پناهگاه دارند و چنین به نظر میآید که علیرغم عملیات ضد تروریستی گستردهای که در سال ۲۰۱۴ توسط ارتش پاکستان راهاندازی شد(عملیات ضرب عضب)، اسلام آباد هیچ اقدامی در رابطه با مقابله با شبکه حقانی انجام نداده است. این امر شک و شبهه ها نسبت به ادعای پاکستان مبنی بر اینکه از این گروه های تروریستی فاصله گرفته را بالا می برد.
رحمتا... نبیل رئیس سابق امنیت ملی افغانستان در این ارتباط میگوید: ISI سراجالدین حقانی را به عنوان معاون طالبان منصوب کرد تا از او حفاظت کند، چراکه در صورتیکه مذاکرات صلح شکل جدی به خود بگیرد، امریکاییها نمیتوانند بگویند که ما با رهبر این گروه صلح میکنیم اما با معاون آن خیر. نبیل در ادامه می افزاید؛ این یک حقیقت است که مشکلات اقتصادی شبکه حقانی پس از کشته شدن حامی مالی اصلی آنها در اسلامآباد(در سال ۲۰۱۳) و همچنین نیاز طالبان به تخصص حقانی برای راه اندازی حملاتی پیچیدهتر، در شکل گیری اتحاد میان گروه طالبان و شبکه حقانی تأثیر بسزایی داشته است.
باوجود اینکه مقامات افغانستان و امریکا از پاکستان درخواست نموده اند تا هرچه در توان دارد برای محدود ساختن حملات شورشیان در سال جاری انجام دهد، تاکنون نتیجه واضحی بدست نیامده است. در حال حاضر گروه طالبان بخش های قابل توجهی از قلمرو افغانستان را در کنترل خود دارند و یا برای کنترل آن مبارزه میکنند. آنها مراکز استانی مهمی را مورد تهدید قرار داده و از طریق بمبگذاریهای شبکه حقانی، همچنان به قتل عام و ایجاد وحشت در کابل، ادامه میدهند. در همین راستا ریچارد اولسن نماینده ویژه امریکا در افغانستان و پاکستان، در نشست کنگره این کشور(پس از حمله ماه گذشته در کابل) گفت: ما دولت پاکستان را برای اجرای تعهدش مبنی بر تبعیض قایلنشدن میان گروههای تروریستی تحت فشار قرار دادهایم. پاکستان اکنون بر سر یک دو راهی استراتژیک قرار دارد و من فکر میکنم این کشور نیاز دارد تا مسیر خود را انتخاب کند.
مقاله فوق در حالی منتشر می شود که روزنامه هشت صبح نیز با انتشار مقاله ای مشابه (به نقل از اسوشیتدپرس)، به نکات قابل توجهی در خصوص افزایش نفوذ شبکه حقانی در بدنه گروه طالبان اشاره نموده است. در بخشی از این مقاله آمده است: فایل صوتی که اخیراً از دیدار رهبران ارشد طالبان، در اختیار اسوشیتدپرس قرار گرفته، بیانگر نفوذ سریع شبکه حقانی در گروه طالبان می باشد. سراجالدین حقانی رهبر شبکه حقانی و معاون رهبر طالبان، در این نشست میگوید که آنها باید اختلافات را کنار گذاشته و تلاشهای خود را روی جنگ متمرکز سازند.
سراجالدین حقانی همچنین از تابستان گذشته، به عنوان میانجی در اختلافها میان فرماندهان طالب نقش داشت. حقانی با آوردن ملا یعقوب پسر ملا عمر و ملا عبدالمنان برادر ملا عمر در شورای رهبری این گروه، نقش بسزایی در ایجاد اتحاد در گروه طالبان ایفا کرد. وی همچنین از ملا ذاکر قیوم یکی از فرماندهان قدرتمند طالبان در استان هلمند که در زمان رهبری ملا عمر، مسئول کمیته نظامی طالبان را نیز بر عهده داشت، خواست تا وفاداری خویش را به ملا منصور اعلام کند، زیرا این کار بینظمیای را که در صفوف طالبان ایجاد شده بود، ترمیم میکرد.